3:24: Przypowieści 2:7-22

CZY POMOC DLA SPRAWIEDLIWYCH JEST AUTOMATYCZNA I GWARANTOWANA?

Czy ta pomoc Boża dla sprawiedliwych jest wymierna?

- takie było prawo Zakonu - nagradzało powodzeniem w domu i zagrodzie za dobre postępowanie

- nawet w Psalmach już nie ma takiej bezpośredniej zależności - Dawid wiele razy pisze, że niegodziwcom się powodzi, podczas gdy sprawiedliwy cierpi; w NT też nie ma obietnicy, że naśladowanie Chrystusa da bezproblemowe życie; opieka Boża pomoże przejść przez doświadczenia, ale ich nie zlikwiduje

-ap. Paweł przeżył wiele trudności - rozbity okręt, jadowite węże itd.

- wszystko nam ma pomagać ku dobremu - ale czasem to boli, bo "kogo Bóg miłuje, tego karze"

- Pan nie dozwoli na doświadczenia trudniejsze, niż możemy znieść

- Pan Jezus obiecał pocieszyciela, który w pewien sposób miał strzec naśladowców - ale raczej w zakresie dóbr duchowych, nie materialnych. Dobra materialne można również otrzymać, ale jest to gwarantowane.

MĄDROŚĆ WEJDZIE DO TWOJEGO SERCA

- zwykle mówimy o mądrości w związku z głową, z rozumem, a tu mamy do czynienia z sercem - podobnie, jak wcześniej w tym rozdziale, kiedy mądrość/roztropność łączą się z emocjami, ze sposobem życia

- umiłowanie sposobu życia wypełnionego poszukiwaniem mądrości

ROZTROPNOŚĆ BĘDZIE CIĘ STRZEC

- człowiek, który nabył mądrości, nie będzie postępował nierozumnie - uniknie przykładowo powtarzania tych samych błędów

- będzie wiedział, jak się ustrzec od sytuacji, które mogą spowodować problemy

- w BG jest słowo "ostrożność"

- ostrożność powoduje to, co jest napisane w dalszych wersetach

W JAKI SPOSÓB MĄDROŚĆ STRZEŻE PRZED PRZEWROTNYMI LUDŹMI?

http://www.sjp.pl/co/przewrotny

1. fałszywy, chytry; 2. ukrywający prawdę

- wygląda na to, że chodzi w tym wersecie o ludzi świadomie popełniających zło

- mądrość pomoże nam rozpoznać, który człowiek jest przewrotny i które działania są przewrotne

CZY TO JEST POCHWAŁA NIEUFNOŚCI?

- jeśli ktoś prosi o pomoc, czy należy tę prośbę odrzucać? Bo ktoś może nas okłamać?

- jesteśmy raczej wychowywani tak, że ludzie są dobrzy, więc nie mamy w sobie nieufności

- w wielu sytuacjach nie mamy czasu na sprawdzanie - np. widząc człowieka żebrającego na ulicy. Na szczęście też niewiele mamy wtedy do stracenia. Problem jest większy, kiedy ktoś prosi np. o większą sumę pieniędzy czy innego wkładu.

- rozwiązanie połowiczne - pomagamy tylko "naszym"

- w naszym otoczeniu mniej więcej wiemy, kto jest kim; większym zagrożeniem są osoby z zewnątrz, próbujące wyłudzić od nas pieniądze

- raczej nie ma co liczyć na to, że np. wielkie bogactwo wpadnie nam w ręce - tego rodzaju "interesy" są zawsze podejrzane

ZNACZENIE DUCHOWE

- te wersety o sprowadzaniu na manowce mogą również mieć znaczenie duchowe, być może stanowiące dla nas większe zagrożenie - rozmaitość prądów religijnych itp.

UWIEDZENIE PRZEZ OBCĄ KOBIETĘ - co ma mądrość do tego?

- ten przykład może w ogóle odnosić się do sytuacji, w których kierujemy się emocjami - niekoniecznie nawet w stosunkach damsko-męskich

- trawa u sąsiada jest zawsze bardziej zielona

- słowa Salomona prawdopodobnie skierowane są do młodego człowieka, który dopiero chodzi w życie

- ciekawostka konstrukcyjna: w wersetach o pokusach "męskich" i "żeńskich" występują podobne elementy: złe/uwodzące słowa, krzywe ścieżki sprowadzające na manowce. Wygląda na to, że i mężczyzna i kobieta kiedyś postępowali właściwie - prawe ścieżki, towarzysz młodości, przymierze z Bogiem - ale potem z tej właściwej drogi zeszli. Wniosek dla nas - pilnujmy, żeby takie osoby nie zepchnęły i nas z mądrej drogi.

NIKT NIE WRACA Z KRAINY CIENI

- trudne wersety - nie ma pewności, czy "wchodzenie" odnosi się do domu tej kobiety, czy do krainy cieni; czy mowa jest o literalnej śmierci, czy duchowej - różne przekłady różnie sugerują

- nie jest łatwo dopasować to do doktryny o tym, że wszyscy zostaną wzbudzeni z grobu

SKĄD SALOMON WIEDZIAŁ TO, CO NAPISAŁ W WERSETACH 21-22, SKORO WYGLĄDA TO NA PROROCTWO?

- może z Psalmów? z Księgi Joba, o ile już została spisana?

- Psalm 37:29 - podobne słowa

- być może Salomon otrzymał to jako objawienie, skoro dostał w sposób cudowny mądrość?

3/17: Przypowieści 2:6

MĄDROŚĆ W STARYM I NOWYM TESTAMENCIE (pytanie poboczne)

Można odnieść wrażenie, że w ST jest o wiele więcej napisane o mądrości, niż w NT. Czy rzeczywiście tak jest? Jeśli tak, to dlaczego?

- NT kładzie nacisk na miłość, ale Jakub pisze też o mądrości

- to, co głupiego u świata, wybrał Bóg - czyli chodzi o mądrość pochodzącą z góry

- w ST było jasne prawo, było bardziej czarno-biało - NT daje więcej wolności, a zarazem odpowiedzialności - ale czy to prawda? bo zasady typu nie zabijaj, nie cudzołóż, nadal obowiązują, a nawet są rozszerzone.

- w ST są księgi poetyckie i tam właśnie jest gros wersetów o mądrości

- i tu i to mądrość musi objawiać się uczynkami

DWA ASPEKTY MĄDROŚCI

- postępowanie, które nie oddali nas od Boga, a wręcz przybliży - jest to postępowanie zgodnie z Boskimi prawami

- z drugiej strony - mamy postępowanie wobec ludzi w taki sposób, aby się nam w miarę dobrze powodziło; dotyczy to spraw nie określonych przez prawo.

W ST była grupa ludzi - np proroków - która nie stosowała się do tej drugiej części, bo narażała się królom, krytykując ich zachowanie. Czy można powiedzieć, że według NT mamy żyć bardziej jak prorocy i niejako prowokować niewygodne sytuacje?

W NT są też napomnienia, żeby nie walczyć z otoczeniem - np. w listach do niewolników, czy żeby być posłusznym rządowi. Mamy więc dylemat, kiedy unikać konfliktu, a kiedy znaleźć się w jego środku.

1 Król 2:19-30

W jaki sposób mądrość została dana Salomonowi? Co to znaczy, że była większa niż mądrość Egiptu i rozległa jak piasek na brzegu morza? Jak to się stało? czy dostał szczególną inteligencję, pamięć doskonałą, czy jakieś cudowne objawienie?

- jakby spędził długie lata ucząc się

- mądrość Egiptu to matematyka, astronomia itp., ale Salomon też znał się na roślinach i zwierzętach, na budownictwie, był również poetą; na dodatek umiał tę mądrość przekazywać, bo zewsząd przychodzili ludzie, żeby go słuchać

- człowiek nie wykorzystuje całego mózgu - może Pan Bóg jakoś umożliwił działanie całości; niemniej jednak jakoś trzeba poznać fakty

- dodatkowo Pan dał Salomonowi spokój od okolicznych narodów, więc Salomon miał więcej czasu na studiowanie

- chodzi zapewne bardziej o inteligencję, zrozumienie, niż zapamiętywanie faktów; również talent poetycki i być może muzyczny

JAK PORÓWNAĆ PRZYP 2:6 Z MĄDROŚCIĄ UDZIELONĄ SALOMONOWI?

Na ile musimy włożyć naszą pracę, a na ile dostaniemy mądrość w prezencie?

- mądrości można szukać wszędzie

- wcześniejsze wersety mówią o otaczającej nas mądrości i o naszym wkładzie w jej zdobywanie

- Biblia jest mądrością pochodzącą z ust Bożych, z której możemy korzystać + ludzie, którzy są z tym związani

- Bóg skieruje człowieka w miejsca, gdzie można znaleźć mądrość - Jakub pisze, że trzeba prosić Boga o mądrość - z wiarą, bez powątpiewania

Jeśli się nad czymś zastanawiamy i znajdziemy rozwiązanie, to jak możemy mieć pewność, że to rozwiązanie jest mądrością Bożą?

- zależy czego dotyczy to rozwiązanie i jak się je przedstawia

INTUICJA - czy jest dobra, czy zła, jeśli nie mamy wystarczającej wiedzy w danym przypadku?

Intuicja (z łac. intuitio - wejrzenie) – proces myślowy polegający na szybkim dopasowaniu danej sytuacji, problemu, zagadnienia do znanych już szablonów i zależności. Objawia się w postaci nagłego przebłysku myślowego, w którym dostrzega się myśl, rozwiązanie problemu lub odpowiedź na nurtujące pytanie. Natura intuicji wynika z tego, że jest ona procesem podświadomym, którego nie można kontrolować. [ z wikipedii ]

Definicja mówi o szablonie - czyli trzeba sobie wyrobić zasady, szablony postępowania zgodne z "mądrością z góry" i wtedy intuicja będzie nas dobrze prowadziła.

MĄDROŚĆ A WPŁYW DUCHA ŚWIĘTEGO

- apostołowie mieli mądrość podaną z góry, stawali się narzędziem przekazującym wolę Bożą - czy możemy liczyć na taką pomoc ducha?

- być może tak, w pewnym zakresie - ale trudno zdefiniować, w jakim stopniu i w jaki sposób

- korzystając z takiej pomocy stajemy się "ludem wybranym", oddzielonym od reszty świata.

PODSUMOWANIE

Łącząc wersety od początku rozdziału: jeśli włożymy wysiłek - jeśli spodoba się on Panu Bogu - to z pewnością nam pomoże.

NEXT TIME: zaczynamy od wersetu siódmego: w jaki sposób Pan jest tarczą dla tych, którzy postępują nienagannie? Czy łączy się to z Psalmem mówiącym, że anioł Pański zatacza obóz?

3/10: Przypowieści 2:1-5

OGÓLNE WRAŻENIA Z ROZDZIAŁU
- mądrość to skarb, którego należy szukać - a jeśli się to czyni, czekają człowieka nagrody
- wskazówka na całe życie

CZĘŚCI ROZDZIAŁU
- 1-4 - pierwsza część zdania warunkowego - jeśli; 6-22 - druga część zdania warunkowego - skutki spełnienia warunków .
7-8 Pan Bóg - ogólniejszy komentarz na temat cech Pana Boga
9-11 - to, co się zyskuje, zdobywając mądrość
12-19 - czego mądrość pozwala uniknąć
13-15 - pokusy ze strony mężczyzny
16-19 - pokusy ze strony kobiety
20-podsumowanie
21-22 ostateczny los mądrych i głupich

ADRESAT - dla dziecka? dla młodzieży? dla wszystkich?
- "synu mój"

CO POWINNIŚMY ROBIĆ?

NADSTAWIĆ UCHO NA MĄDROŚĆ
- nawiązanie do 1:20 - mądrości wołającej na ulicach
- nie należy być biernym
- w połączeniu z w 1 - słuchaj z zainteresowaniem, przyjmuj słowa, zachowaj, zapamiętaj

ZWRÓCIĆ SERCE KU ROZTROPNOŚCI/ROZUMOWI
- zaangażować się emocjonalnie
- przyswoić dogłębnie usłyszane nauki
- kolejność - najpierw słuchamy, potem następny krok - emocjonalne zaangażowanie się, pragnienie zdobywania nawet więcej

PRZYWOŁAĆ ROZSĄDEK, WZYWAĆ ROZTROPNOŚCI
- stawiamy na kierowanie się roztropnością
- trzeźwe rozpatrzenie danej sprawy
- korzystanie z własnego rozumu - w dodatku do tego, że przyjmujemy słowa nauczyciela
- jeśli czegoś nie rozumiem, a nauczyciela już nie ma, powinienem aktywnie wyjść i szukać mądrości

SZUKAĆ MĄDROŚCI JAK SREBRA, JAK UKRYTEGO SKARBU
- trzeba się aktywnie zaangażować, nie ma miejsca na bierność
- poszukiwanie nie będzie łatwe
- dlaczego srebro, a nie złoto? może ma to związek ze środkami płatniczymi w tamtych czasach?

WERSET 5: BOJAŹŃ I POZNANIE
- jak w 1:7 - te same elementy
- trochę nielogicznie - bojaźń się odczuwa; ale jeśli bojaźń zrozumiemy jako szacunek dla Pana, to rzecz się zmienia
1:7: bojaźń jest początkiem mądrości; 2:5 - bojaźń wymieniona wcześniej - czyżby odwrotna kolejność?
- 2:5 wymienia te dwa elementy równorzędnie ze spójnikiem "i"
- r. 1 jest podobny do 2 - w pierwszym na początku też jest opisany pewien wysiłek wykonany w celu zdobycia mądrości i potem pojawia się element bojaźni i poznania
- bez szacunku do Boga (bojaźni) nie uzyska się mądrości

PODSUMOWANIE TYCH 6 WERSETÓW - CO TO OZNACZA W PRAKTYCE?
- świadomość, że codziennie powinniśmy się czegoś nowego nauczyć - choćby odrobinę; z czytania, słuchania, obserwacji i analizy tego, co się dzieje wokół nas
- możliwe, że te nauki są raczej dla młodego człowieka, bo w starszych osobach nie ma już takiego aktywnego poszukiwania mądrości?
- myśl z jakiegoś źródła: mądrość przekształca się w sumienie i jeśli zauważamy, że nasze sumienie nie jest dobrze wyregulowane, to trzeba do niego dołożyć mądrości
- jeżeli ciągle coś nas zaskakuje, to znaczy, że brakuje nam mądrości; jeśli zaś to, co czynimy, przynosi dobre owoce, to należy trzymać dobry kierunek

HOMEWORK:
2:6 - skoro Pan Bóg daje mądrość, to czy rzeczywiście trzeba się trudzić nad jej zdobywaniem?

3/3/2011: Przypowieści 1:7-33

1:7 GŁUPIEC GARDZI MĄDROŚCIĄ
- mądrością, o której pisze Salomon - głupcy mają swoją "mądrość" - jak w wersecie z NT - że to, co głupiego u ludzi, wybrał Bóg
- głupiec nie docenia mądrości
- Salomon mówi, że jest jakaś obiektywna mądrość, którą stworzył Pan Bóg, i są ludzie, którzy tej mądrości nie doceniają - i to są właśnie głupcy; człowiek pokorny będzie sobie zdawał sprawę, że nie jest mądry - ale takeigo człowieka nie nazwalibyśmy głupcem

1:8-9 NALEŻY CENIĆ MĄDROŚĆ RODZICÓW
-przez długi czas pouczenie bardzo aktualne - dziś pokolenie nastolatków nie zgodziłoby się z tym; ale często w takim wieku nie docenia się rodziców
- następne pokolenie musi mieć większą wiedzę, niż rodzice - ale jednak zasady są te same; chodzi o wiedzę życiową, doświadczenie
- dzisiejszy świat jest jednak inny - nigdy tak nie było, aby nastolatki tworzyły własny świat, uznawany przez media czy biznes; stąd mogą one uważać, że skoro wiedzą więcej o komputerach, to i w innych są mądrzejsze, niż "dorośli"
- rodzic musi mieć kręgosłup, żeby jakoś dzieckiem kierować, nawet jeśli dziecko więcej wie
- zapewne za czasów Salomona również młodzi odrzucali naukę rodziców - stąd ten werset

"When I was a boy of fourteen, my father was so ignorant I could hardly stand to have the old man around. But when I got to be twenty-one, I was astonished at how much the old man had learned in seven years. " - Mark Twain
"The older I get, the smarter my father seems to get." - Tim Russert

1:11-19 WABIENIE PRZEZ GRZESZNIKÓW
- wersety o złodziejach, chuliganach - wszystkich, którzy chcą zdobyć majątek nieuczciwie, czyimś kosztem, zapewne przy użyciu przemocy
- można ten werset rozciągnąć na wiele mniej krwawych sytuacji w dzisiejszym świecie - otwieranie nieuczciwych biznesów; okradanie innych
- pokusa przynależenia do grupy - szczególnie dla młodzieży (w. 14) - zagrożenie w dzisiejszych czasach; stąd powstają gangi przyciągające ludzi różnymi zachętami - pozytywnymi oraz negatywnymi, np. przez wyśmiewanie
- przeciwdziałanie - zbudowanie silniejszego "magnesu", grupy uczciwej, ciekawej itd., która będzie konkurencją dla złych wpływów; jest to ważne i dla młodzieży, i dla nas
- rzecz się komplikuje, kiedy dochodzimy do przestępców w białych kołnierzykach: a) szeregowy pracownik nie ma zwykle wpływu na "przekręty" b) można w ogóle nie zdawać sobie sprawy, że firma postępuje nieuczciwie
- pytanie dla nas: czy jesteśmy w stanie ponieść koszty - tzn. zarobić mniej pieniędzy, a pracować w uczciwej firmie - która zarabia mniej pieniędzy, bo rozlicza się ze wszystkiego itd.?
- wciąganie w grupę może nie dotyczyć akurat awansu finansowego, tylko np. awansu w statusie społecznym

1:8-19: JAKA Z TEGO WYNIKA MĄDROŚĆ?
- na początku dana droga / sposób postępowania może wydawać się atrakcyjny, ale trzeba na początku umieć przewidzieć skutki - i w tych wersetach zapewne trzeba posłuchać rodziców, którzy w wielu przypadkach będą odwodzić od złych decyzji
- pogoń za nieuczciwym zyskiem nie prowadzi do niczego dobrego

1:8-19: CZY TE WERSETY MOGĄ MIEĆ ZNACZENIE SYMBOLICZNE?
- kilka myśli - że ojciec to Bóg, a matka to przymierze Abrahamowe
- matka to kościół-matka
- złoczyńcy - trusts and monopolies w czasach P. Russella

notka translatorska: "trust" to po polsku... trust. Definicja z wikipedii: "Trust – jest to forma monopolu, w którym przedsiębiorstwa tworzą oligopol, powstająca na drodze łączenia się samodzielnych dotąd przedsiębiorstw tej samej branży. Dotychczasowi ich właściciele stają się udziałowcami powstającego trustu, na którego czele stoi zarząd kierujący produkcją i zbytem, wyznaczający ceny, określający podział zysków."

1:20-33: CZY TO FRAGMENT SYMBOLICZNY, CZY DALSZY CIĄG RAD ŻYCIOWYCH?
- zabieg poetycki/literacki - mądrość to pojęcie abstrakcyjne, więc Salomon uciekł się do takiego środka, by przekazać naukę
- w dzisiejszych czasach media mogą nas wiele nauczyć - dowiadujemy się, że zło często jest karane, co było opisane we wcześniejszych wersetach
- jeszcze jeden aspekt - 8my rozdział mówi o Logosie i mądrość tam opisana to właśnie Logos, istota pełna mądrości i zamiaru Bożego. Czy księga przypowieści jest jednolita, czyli czy mądrość tutaj też należy potraktować jako Logosa? Raczej na to nie wygląda.
- ten fragment wygląda na rozwinięcie wersetu 7go
- 3 grupy osób nieakceptujących mądrość: prostaczkowie, szydercy, głupcy

NAUKI Z TYCH WERSETÓW
- mądrość jest ogólnodostępna, nie trzeba należeć do tajnego stowarzyszenia, żeby ją zdobyć
- trzeba ją zdobywać teraz, bo "później" będzie za późno
- prawdziwa mądrość nie jest łatwa; trudno ją przyswoić, można pójść na łatwiznę i wzgardzić mądrością
- należy zatem nauczyć się szukać mądrości
- bieżące wydarzenia mogą być znakami czasu - ale to bardziej jest wiedza, niż mądrość

MĄDROŚĆ SZYDZĄCA - fragment trochę trudny
- kpina mądrości po fakcie - kiedy głupiec zdaje sobie sprawę z popełnionych błędów i w swoim umyśle żałuje - metaforycznie mądrość z niego kpi, bo okazuje się, że miała rację.
- mądrość nie może tu być symbolem Logosa, bo Logos nie kpiłby z cudzego nieszczęścia (ani mądry człowiek nie kpiłby z innych)