Dzieje Apostolskie 1:12-25

 (12) Wtedy powrócili do Jerozolimy z Góry, zwanej Oliwną, która leży w pobliżu Jerozolimy w odległości drogi na jeden sabat.
 - powrót do Jerozolimy z miejsca, gdzie nastąpiło wniebowstąpienie
about two thousand cubits = 2000 x .44m = 880m
Amma (אמה) (łokieć stary)– starożytna hebrajska miara długości równa około 44 cm

 (13) A gdy tam przybyli, udali się na piętro, gdzie się zatrzymali Piotr i Jan, i Jakub, i Andrzej, Filip i Tomasz, Bartłomiej i Mateusz, Jakub Alfeuszowy i Szymon Zelota, i Juda Jakubowy.
- pokój na piętrze - prawdopodobnie nie to samo miejsce, gdzie odbyła się wiecerza; wiele domów miało takie pomieszczenia w górnej części, czasem dobudowane na płaskim dachu; służyły do madytacji, modlitwy, spożywania posiłków
- górny pokój pojawia się jeszce w Dziejach w kontekście śmierci Tabity (r. 9), kiedy jej ciało złożono właśnie w takim pomieszczeniu; oraz w historii Eutychusa, który wypadł z okna górnego pokoju, a apostoł Paweł przywrócił go do życia (20 r)
 (14) Ci wszyscy trwali jednomyślnie w modlitwie wraz z niewiastami i z Marią, matką Jezusa, i z braćmi jego.
- bracia jego - osoby z rodziny Pana Jezusa, choć może wcześniej te same osoby nie były Jego naśladowcami
 (15) A w owych dniach stanął Piotr wśród braci - a było tam zebrane grono około stu dwudziestu osób - i rzekł:
- nie wiadomo, gdzie się to działo - być może nawet na jakiejś otwartej przestrzeni; 120 osób wymagałoby naprawdę sporego pomieszczenia
 (16) Mężowie bracia! Musiało się wypełnić Pismo, w którym Duch Święty przepowiedział przez usta Dawida o Judaszu, który stał się przywódcą tych, co pojmali Jezusa;
 (17) bo został on zaliczony do naszego grona i miał udział w tej służbie.
 (18) On to za otrzymaną zapłatę za nieprawość nabył pole, a upadłszy, pękł na dwoje i wypłynęły wszystkie wnętrzności jego.
- z ewangelii wiemy, że Judasz się powiesił, ale ten werset to jedyne miejsce podające bliższe szczegóły (czy może spadł na ziemię po tym, jak się powiesił?)
 (19) I stało się to wiadome wszystkim mieszkańcom Jerozolimy, tak że nazwano owo pole w ich własnym języku Akeldama, to jest Pole Krwi.
- Ἀκελδαμά - Akeldama - słowo pochodzenia aramejskiego: akel - cząstka, działka, dama - krew, krwawy (ten sam rdzeń, co czerwony, Edom, Adam itp)
 (20) Napisano bowiem w księdze Psalmów: Niech siedziba jego stanie się pusta I niech nikt nie mieszka w niej. oraz: A urząd jego niech weźmie inny.
 (21) Trzeba więc, aby jeden z tych mężów, którzy chodzili z nami przez cały czas, kiedy Pan Jezus przebywał między nami,
 (22) począwszy od chrztu Jana, aż do dnia, w którym od nas został wzięty w górę, stał się wraz z nami świadkiem jego zmartwychwstania.
 (23) I wskazali dwóch: Józefa, zwanego Barsabą, którego też nazywano Justem, i Macieja.
- nominacje :) możliwe, że było więcej osób spełniających kwalifikacje
 (24) Potem modlili się tymi słowy: Ty, Panie, który znasz serca wszystkich, wskaż z tych dwóch jednego, którego obrałeś,
 (25) aby zajął miejsce w tej służbie i w posłannictwie, któremu sprzeniewierzył się Judasz, aby pójść na miejsce swoje.
 (26) I dali im losy; a los padł na Macieja, i został dołączony do grona jedenastu apostołów.
- ἀπόστολος - apostoł - posłaniec; słowo mające zapewne znaczenie powszechne, osoby posłanej w jakimś celu (choćby na zakupy), ale ma i znaczenie szczegółowe odnoszące się do dwunastu; werset mówi, że Pan Jezus wybrał właśnie ich i nazwał ich apostołami.
- apostołowie mieli jak najlepsze intencje, wspierali się proroctwami, modlili się - a jednak ich decyzja nie była najlepsza; z drugiej strony, nie zostali nigdy zganieni; 
- wygląda na to, że potrzebny był ktoś do noszenia sakiewki - apostołom brakowało skarbnika
- czy losowanie byłoby dobrą metodą w dzisiejszych czasach? Zborowe decyzje podejmuje się drogą głosowania... Czy np. kwestia wyboru zakup sali a wynajmowanie sali nadawalaby się do losowania?
- dwie odrębne sytuacje, gdzie można rozważać losowanie: decyzje osobiste (np. wybór uczelni) i decyzje grupowe (np. j.w. wybór sali przez zbór); nie mamy jednoznacznej odpowiedzi...
- może uczniowie nawiązywali do tradycji starotestamentalnych - jak w historii Jonatana. Czyli istniała taka procedura i była akceptowana przez Pana Boga (patrz również wybieranie kozła Azazela). Przyp Sal 16:33 - rostrzygnięcie losu w zanadrzu zależy od Pana Boga. 
- kolejne pytanie: czy Pan Bóg rzeczywiście kierował losowaniem w przypadku Macieja? Czy może Maciej został wybrany przez przypadek, a Pan Bóg w losowaniu nie uczestniczył?

List do Tytusa 1:7-16

(7) Biskup bowiem jako włodarz Boży, powinien być nienaganny, nie samowolny, nieskory do gniewu, nie oddający się pijaństwu, nie porywczy, nie chciwy brudnego zysku,
 (8) ale gościnny, zamiłowany w tym, co dobre, roztropny, sprawiedliwy, pobożny, wstrzemięźliwy,
 (9) trzymający się prawowiernej nauki, aby mógł zarówno udzielać napomnień w słowach zdrowej nauki, jak też dawać odpór tym, którzy jej się przeciwstawiają.
- porównanie z listą z 1 Tym 3 - prawie wszystkie elementy się powtarzają; w liście do Tytusa nie ma warunku o tym, że starszy nie powinien być nowo nawrócony
- definicja "prawowiernej nauki" jest pod niektórymi względami trudna - wiadomo, że są pewne podstawowe nauki, ale w wielu innych tematach są różnice (np. co do chronologii)
 (10) Wielu bowiem jest niekarnych, pustych gadułów, zwodzicieli, zwłaszcza pośród tych, którzy są obrzezani;
 (11) tym trzeba zatkać usta, gdyż oni to całe domy wywracają, nauczając dla niegodziwego zysku, czego nie należy.
 (12) Jeden z nich, ich własny wieszcz powiedział: Kreteńczycy zawsze łgarze, wstrętne bydlęta, brzuchy leniwe.
Paradoks Epimenidesa – problem logiczny sformułowany przez greckiego filozofa Epimenidesa z Krety. Wypowiedział on zdanie: Κρῆτες ἀεί ψεύσται, co znaczy: Kreteńczycy zawsze kłamią. Na pierwszy rzut oka nie ma w tym żadnego paradoksu, chyba że zauważymy, że Epimenides sam był Kreteńczykiem. Skoro Epimenides jest Kreteńczykiem, to twierdząc, że wszyscy Kreteńczycy są kłamcami, sam także kłamie, czyli mówi prawdę. Paradoks ten jest wersją paradoksu kłamcy.
W rzeczywistości nie ma w tych słowach żadnego paradoksu. W momencie kiedy Epimenides wypowiada słowa: Kreteńczycy zawsze kłamią, sam nie mówi prawdy, która brzmi następująco: „Kreteńczycy nie zawsze kłamią”. Można założyć, że Kreteńczycy zawsze mówią prawdę, z jednym wyjątkiem: kiedy powiedzieli, że zawsze kłamią. Można także sądzić, że tylko Epimenides jest kłamcą, a inni Kreteńczycy mówią prawdę. Wynika to jednak ze złego przedstawienia paradoksu. Wersją, której nie można już w ten sposób wyjaśnić, jest następujące zdanie: „Niniejsze zdanie jest fałszywe”, ale nie zalicza się ono do tzw. paradoksu Epimenidesa.
 (13) Świadectwo to jest prawdziwe, dla tej też przyczyny karć ich surowo, ażeby ozdrowieli w wierze
 (14) i nie słuchali żydowskich baśni i nakazów ludzi, którzy się odwracają od prawdy.
 (15) Dla czystych wszystko jest czyste, a dla pokalanych i niewierzących nic nie jest czyste, ale pokalane są zarówno ich umysł, jak i sumienie.
 (16) Utrzymują, że znają Boga, ale uczynkami swymi zapierają się go, bo to ludzie obrzydliwi i nieposłuszni, i do żadnego dobrego uczynku nieskłonni.
- apostoł generalizuje - a takie uogólnienia zwykle są krzywdzące i nie do końca prawdziwe. Jak to zinterpretować? Na ile mamy do czynienia z takimi opiniami dzisiaj i jak powinniśmy się do nich ustosunkować?
- ciekawe jest to, że owymi gadułami itd. są obrzezani i to ich mowy należy się wystrzegać.
- apostoł zaleca dość radykalne postępowanie - w dzisiejszych czasach trudno nam sobie może wyobrazić, że ktoś mógłby przyjechać do zboru i karcić.

Dzieje Apostolskie 1:1-11

Informacje wstępne:
- autorem księgi jest Łukasz, autor również Ewangelii; nie jest to jego pierwsza księga
- Łuk 1:3 - Łukasz tu również zwraca się do Teofila i w Dziejach nawiązuje do tego
- nie wiadomoi dokładnie kim był Teofil
(1) Pierwszą księgę, Teofilu, napisałem o tym wszystkim, co Jezus czynił i czego nauczał od początku
It is likely, therefore, that "Theophilus" was chief magistrate of some city in Greece or Asia Minor [WEBSTER and WILKINSON].
 (2) aż do dnia, gdy udzieliwszy przez Ducha Świętego poleceń apostołom, których wybrał, wzięty został w górę;
 (3) im też po swojej męce objawił się jako żyjący i dał liczne tego dowody, ukazując się im przez czterdzieści dni i mówiąc o Królestwie Bożym.
- prawdopodobnie jedyne miejsce, gdzie jest mowa o czterdziestu dniach?
- "udzieliwszy przez Ducha poleceń" - BG mówi nieco inaczej - że uczniowie byli wybrani przez Ducha, ale większość przekładów jest podobna do BW. Pan Jezus działał pod wpływem Ducha.
 (4) A spożywając z nimi posiłek, nakazał im: Nie oddalajcie się z Jerozolimy, lecz oczekujcie obietnicy Ojca, o której słyszeliście ode mnie;
- próbujemy ustalić wskazówki Pana dla uczniów: mówił, że wyprzedzi ich do Galilei; uczniowie się rozeszli, łowili ryby właśnie w Galilei. Może w tym poleceniu chodziło o to, żeby nie rozchodzili się z Jerozolimy, kiedy pójdą tam na święto.
 (5) Jan bowiem chrzcił wodą, ale wy po niewielu dniach będziecie ochrzczeni Duchem Świętym.
 (6) Gdy oni tedy się zeszli, pytali go, mówiąc: Panie, czy w tym czasie odbudujesz królestwo Izraelowi?
- trudno ustalić dokładnie, jak wiele czasu minęło między poprzednią rozmową a tym "zejściem się"
- uczniowie już wcześniej zadawali pytania o przyszłość - o koniec świata itp
- w drodze do Emaus uczniowie mówią, że spodziewali się, że Jezus odkupi Izrael (zapewne w znaczeniu wyzwolenia)
 (7) Rzekł do nich: Nie wasza to rzecz znać czasy i chwile, które Ojciec w mocy swojej ustanowił,
 (8) ale weźmiecie moc Ducha Świętego, kiedy zstąpi na was, i będziecie mi świadkami w Jerozolimie i w całej Judei, i w Samarii, i aż po krańce ziemi.
 (9) I gdy to powiedział, a oni patrzyli, został uniesiony w górę i obłok wziął go sprzed ich oczu.
- Łuk 24:50 - dodatkowa informacja o wniebowstąpieniu - stało się to na otwartej przestrzeni, nie w pomieszczeniu; w Betanii
- Marek 16:19-20 - krótka wzmianka
 (10) I gdy tak patrzyli uważnie, jak On się oddalał ku niebu, oto dwaj mężowie w białych szatach stanęli przy nich
 (11) i rzekli: Mężowie galilejscy, czemu stoicie, patrząc w niebo? Ten Jezus, który od was został wzięty w górę do nieba, tak przyjdzie, jak go widzieliście idącego do nieba.
- w pierwszej chwili uczniowie mogli zrozumieć, że Pan Jezus powróci literalnie na chmurze - w taki sam sposób, jak wstąpił do nieba
- inne przypadki "zabrania" - Eliasz, Enoch
- w jaki sposób "każde oko' zobaczy, że dane wydarzenia to działalność Pana? Dziś mają miejsce rozmaite katastrofy, ale nie zwiększa to wiary w ludziach... można powiedzieć, że ludzie się przyzwyczaili do takich wiadomości. 
- są wersety, które mówią, że zostanie niewiele ludzi, bo ziemia zostanie "spalona" - ale nie wszyscy zgadzają się, że dotyczy to literalnie pojedynczych osób - raczej systemów. Jeśli jednak wziąć literalnie słowa o śmierci większości ludzi, to może taki ucisk przekona pozostałych przy życiu ludzi, że jest to działalność Pana
- Obj 9:19 - ogień, dym i siarka zabijają 1/3 ludzi, ale to nie nawraca ludzi. Czyli - ucisk nie powoduje nawrócenia się. 
- wydarzenia będą na tyle oczywiste, że "dotrze" to również do Żydów, którzy przez długi czas Go nie uznawali
Zadanie domowe: co wiemy na temat apokalipsy?

List do Tytusa 1:1-6

Informacje wstępne:
- Tytus - pochodzenia greckiego; współpracownik Pawła, pozostawiony na Krecie z zadaniem opieki nad zborami
- wspomniany w Gal 2: (1) Potem po czternastu latach udałem się z Barnabą znowu do Jerozolimy, zabrawszy z sobą i Tytusa; (2) a udałem się tam na skutek objawienia i wyłożyłem im na osobności, zwłaszcza znaczniejszym, ewangelię, którą zwiastuję między poganami, żeby się czasem nie okazało, że daremnie biegnę czy biegłem. (3) Ale nawet Tytusa, który był ze mną, chociaż był Grekiem, nie zmuszono do obrzezania
- list napisany pod koniec dzialności ap. Pawła, jako jeden z ostatnich (prawdopodobnie przedostatni)
(1) Paweł, sługa Boży, apostoł Jezusa Chrystusa w służbie wiary wybranych Bożych i w służbie poznania prawdy, która jest zgodna z pobożnością,
- istnieje więcej niż jeden rodzaj prawdy - może być prawda niezgodna z pobożnością
- służba poznania prawdy - zadanie polegające na przekazywaniu prawdy innym; ale do tego konieczne było, aby i on sam tę prawdę poznał (miał do tego podstawy jako wykształcony faryzeusz)
 (2) w nadziei żywota wiecznego, przyobiecanego przed dawnymi wiekami przez prawdomównego Boga,
 (3) a objawionego we właściwym czasie w Słowie zwiastowania, które zostało mi powierzone z rozkazu Boga, Zbawiciela naszego,
- ciekawe wyrażenie - Bóg jest Zbawicielem; w następnym wersecie przydomek Zbawiciel odnosi się do Chrystusa.
 (4) do Tytusa, prawowitego syna według wspólnej wiary: Łaska i pokój od Boga Ojca i od Chrystusa Jezusa, Zbawiciela naszego.
Titus (/ˈttəs/GreekΤίτος) was an early Christian leader, a companion and disciple of Paul the Apostle, mentioned in several of the Pauline epistles including the Epistle to Titus. He is believed to be a gentile converted by Paul to Christianity and, according to tradition, was consecrated by him as Bishop of the Island of Crete. Titus brought a fundraising letter from Paul to Corinth, to collect for the poor in Jerusalem. Later, on Crete, Titus appointed presbyters in every city and remained there into his old age, dying in the city of Candia (modern Heraklion).[1]
Not mentioned in the Acts of the ApostlesTitus was noted in Galatians (cf. Gal. 2:1, 3) where Paul wrote of journeying to Jerusalem with Barnabas, accompanied by Titus.
 (5) Pozostawiłem cię na Krecie w tym celu, abyś uporządkował to, co pozostało do zrobienia, i ustanowił po miastach starszych, jak ci nakazałem,
- miasta w liczbie mnogiej - sugeruje, że zborów było kilka
- starszych wybierano przez podniesienie rąk, a tutaj Tytus miał ich ustanowić? Może po prostu miał nauczyć Kreteńczyków, jak dokonać wyboru i kto się na starszego nadaje.
 (6) takich, którzy są nienaganni, są mężami jednej żony, którzy mają dzieci wierzące, które nie stoją pod zarzutem rozpusty albo krnąbrności.
 
   
Now called Candia, one of the largest islands in the Meditterranean, about 140 miles long and 35 broad. It was at one time a very prosperous and populous island, having a "hundred cities." The character of the people is described in Paul's quotation from "one of their own poets" (Epimenides) in his epistle to Titus: "The Cretans are alway liars, evil beasts, slow bellies" (Titus 1:12). Jews from Crete were in Jerusalem on the day of Pentecost (Acts 2:11). The island was visited by Paul on his voyage to Rome (Acts 27). Here Paul subsequently left Titus (1:5) "to ordain elders." Some have supposed that it was the original home of the Caphtorim (q.v.) or Philistines.
Źródło