14:24:

 - korona - coś stałego; wieniec ulega zniszczeniu, więc może jest fałszywy? Ale nie wiadomo, co jest dokładnie w oryginale.

- korona jako coś widocznego --> skutki zachowania mądrych i głupich widać na zewnątrz

ALE w hebrajskim jest najbliżej Biblii Gdańskiej: mądry ma dzięki swojej mądrości koronę, a głupota głupców pozostaje głupotą i na tym koniec.

14:25:

- świadczenie w sprawie niewinnego człowieka - jeśli prawdomówny świadek poświadczy, że widział, że ktoś kogoś zabija, to raczej mu życia nie uratuje, tylko sprowadzi (sprawiedliwą) karę

- kłamstwo w każdym przypadku jest złe.

14:26:

- pierwsza część wersetu jest dość oczywista, ale drugą trudniej zrozumieć - jak to się dzieje w praktyce?

- przykład synów Helego - na ile rodzice są odpowiedzialni za czyny dorosłych dzieci? Heli prawdopodobnie wiedział, że dzieje się zło, ale przymykał oko, bo to były jego dzieci

Czy Pan Bóg i w dzisiejszych czasach ma względy na następne pokolenie? Czy chodzi o to, że rodzice ułatwiają dzieciom kontakt z Bogiem?

Jer 31:29 - ojcowie jedli cierpkie grona, a synom zęby ścierpły

Są też inne przykłady o tym, że Pan Bóg mści się czy błogosławi do któregoś pokolenia.

14:27:

- być może w pewnym sensie człowiek bojący się Boga i szanujący swój organizm przedłuży sobie życie

- w Starym Testamencie Pan Bóg rzeczywiście błogosławił osobom Mu posłusznym i obiecał, że taki człowiek będzie długo żył

- sidła śmierci mogłyby wskazywać na jakąś przyspieszoną śmierć, którą człowiek sam na siebie sprowadza przez niewłaściwe zachowanie, dokładając do naturalnego procesu

- są inne wersety mówiące o tym, że mądrość, rozum, nauka mędrca itp. są również źródłem/krynicą życia.

14:28:

 - chodzi może o to, że liczebniejszy naród daje większą moc

14:29:

- w jaki sposób pomnaża się głupotę?

- reagując bez namysłu nie znamy przeważnie wszystkich faktów

- w gniewie nie panujemy nad językiem i możemy wyjść na głupca

- roztropność jako lek na porywczość - roztropny człowiek potrafi się opanować, pracować nad swoją wybuchowością 

- każdy zapewne ma inny punkt wrzenia i swoje poletko, na którym najłatwiej go wyprowadzić z równowagi.

14:21
- pogarda wobec bliźnich może się obrócić przeciwko nam, kiedy to my będziemy ubodzy

pogarda w życiu codziennym?
- brak szacunku
- poczucie wyższości, patrzenie z góry
- szufladkowanie ludzi
- a co z ludźmi nie zasługującymi na szacunek?
- różne odcienie - poczucie wyższości wynikające z lepszego - w pojęciu danej osoby - zrozumienia doktryn?
- nawet, jeśli się uważa, że ktoś jest "w Babilonie", to nie wolno nim pogardzać
- człowiek chce mieć poczucie własnej wartości i dlatego szuka potwierdzenia w przekonaniu, że inni są gorsi - może szczególnie ludzie zakompleksieni

- werset być może nie mówi tylko o ubóstwie materialnym, lecz również umysłowym

14:22:
- w przeciwieństwie do ludzi, którzy przewidują zło i "kraczą"

14:3:
- nie odkładać pracy
- praca przeciwstawiona gadulstwu
- jak w przypowieści o dwóch synach - jeden odmówił, ale wykonał, a drugi obiecał, ale nie wykonał.

14:14:
- różnice w tłumaczeniach - chodzi o zadowolenie z uczynków, tak w przypadku człowieka złego i dobrego
- nauka - przyjmować krytykę, bo może postępujemy źle, a uważamy, że dobrze?

14:15:
- nauka - nie bądź naiwny, nie wierz wszystkiemu, co mówią
- prostakowi brakuje rozumu, żeby zadać odpowiednie pytania
- nie można być podejrzliwym wobec wszystkiego - sztuką jest odpowiedni stopień ostrożności

14:16:
- tylko w BW jest strach wobec Boga - w innych przekładach tylko strach
- przykłady z życia: kontakty z demonami/duchami; uciekanie przed złymi układami; unikanie wątpliwego towarzystwa

14:17:
- znów znaczne różnice w tłumaczeniach (druga część wersetu ma zupełnie inny sens)
- porywczość może być cechą wrodzoną - czy z tym można sobie jakoś radzić?
- trzeba sobie zdać sprawę z problemu i próbować z tym walczyć
- porywczość w wypowiedziach - warto pracować nad bardziej dyplomatycznym sposobem wyrażania się
- jest to bardziej słabość, niż grzech czy poważny występek
- druga część wersetu mówi o ludziach celowo knujących zło (w przekładach innych od BW) - takim ludziom z premedytacją trudniej jest wybaczyć, niż porywczym

14:18:
- czy można pomóc komuś łatwowiernemu, naiwnemu?
- może chodzi o to, żeby zdobywać wiedzę, doświadczenie i nie powtarzać tych samych błędów
- ważne jest, aby patrzeć na siebie z boku - taka refleksja pomaga w rozwoju

14:19:
- werset chyba raczej przyszłościowy
- w życiu zdarza się też, że źli ludzie przychodzą po pomoc do dobrych, mając do nich zaufanie... ale chyba nie o to chodzi, bo to nie jest kłanianie się

14:20:
- literalnie - po dłuższym czasie osoba uboga może być ciężarem dla swojego otoczenia; z bogatą łatwiej się jest przyjaźnić (choć może to być przyjaźń z pieniędzmi, a nie z ich właścicielem)
- komentarz Rashiego - ubóstwo umysłowe/charakteru - z taką osobą trudno jest wytrzymać

14:10:
- trudno jest zrozumieć do końca czyjś smutek, ale druga część wersetu jest zaskakująca, bo radością chyba łatwiej się dzielić?
- nauka - żeby nie osądzać ludzi w goryczy, że źle postępują, sami sobie zasłużyli itp., bo nie znamy sytuacji

14:11:
- ciekawe zestawienie - bezbożni mieszkają w solidnych domach i nie daje im to szczęścia ani trwałości, a prawi nawet w namiocie mają się dobrze
- kwitnący namiot - czyżby nawiązanie do święta namiotów?

14:12:

- przykład - ludzie omotani ideologią, religią, wierzący w słowa przywódcy, że idą dobrą, prostą, szlachetną drogą
- faryzeusze, którzy byli przekonani, że czynią właściwie, trzymając się drobiazgowych przepisów, a stracili przy tym serce - podobnie i u nas, można się skupić na chronologii itp., zapominając o charakterze

14:13
- czy śmiech i ból serca należą do tej samej osoby? Z niektórych przykładów wynika, że owszem.
- można się śmiać ulegając presji grupy, a jednak serce nas boli, że z kogoś kpimy
- druga część wersetu odnosi się może do sytuacji, gdzie lekkomyślność i śmiech mogą doprowadzić do tragedii

WAKACJE DO WRZEŚNIA!

14:2:
- człowiek przewrotny to taki, który chodzi krętymi drogami
- w różnych przekładach jest na odwrót, co jest przyczyną, a co skutkiem

14:3:
- przykład mowy jako rózgi - gubernator nagrany podczas nielegalnych wypowiedzi, które stają się dowodem w jego procesie
- w życiu codziennym, kiedy człowiek mówi głupie rzeczy, też są następstwa - ludzie odwracają się od takiego człowieka
- wielu ludzi wygadujących głupoty mimo wszystko znajduje grupę słuchaczy
- kwestia głupoty jest względna - rzeczy interesujące dla jednych mogą być głupie dla innych

14:4:
- bez zainwestowania w wołu nie będzie obfitości zboża
- prawo bardzo ogólne - bez energii nie da się wykonać pracy
- osobliwy werset w całym ciągu o mądrości, mowie itp. - nagle pojawia się werset o wołach i rolnictwie

14:5:
- na pierwszy rzut oka bardzo oczywisty werset, ale niektóre komentarze mówią, że chodzi o to, że człowiek, który ogólnie w życiu nie kłamie, i w sądzie będzie mówił prawdę, a urodzony kłamca i w sądzie może skłamać.

14:6:
- z mądrością jest jak z zapasami w spiżarni: jeśli się jej nie nazbiera, to w chwili potrzeby nie będzie czego wyciągnąć, z czego skorzystać; mądry, roztropny człowiek będzie mógł łatwiej podjąć decyzję.

Dlaczego szyderca szydzi?
- często, żeby się dowartościować.

14:7:
- jak zdefiniować sobie głupca? Bo dopiero wtedy możemy się od niego odciąć.
- z jakim przestajesz, takim się stajesz.

14:8:
- mądry będzie rozumiał swoje życie, a głupi się nad tym w ogóle nie zastanawia
- mądry człowiek posłucha też razy i rozważy ją.
- podobne myśli do wersetu 6

14:9:
- wielkie różnice między tłumaczeniami, tak polskimi, jak i angielskimi; w każdym praktycznie jest inna myśl.

18 maja 2012: Przypowieści 14:1

14:1: Mądrość kobiet buduje ich dom, lecz głupie własnoręcznie go burzą.
- mężczyzna w dawnych czasach pracował na zewnątrz, dostarczał pieniądze, a kobieta miała większy wpływ na rodzinę, na dom; są też względy kulturowe; dzisiaj często jest to wyrównane
- Abigail jako przykład mądrej kobiety
- być może chodzi tu o budowanie pokoju, zgody domowej - coś wyższego ponad zwykłe kurodomostwo

Przykłady budowania i rozwalania domu:
- umiejętność planowania, przewidywania przyszłości - pisał o takiej kobiecie Salomon pod koniec przypowieści; dzisiaj można planować wydatki, prace domowe itp.
- kobieta godna jest zaufania
- jest pomocna mężowi
- lojalność, wierność
- zdolności dyplomatyczno-polityczne :)
- czasem trzeba odpuścić dążenie do doskonałości; trzeba też umieć pozwolić innym współpracować

działania burzące:
- szukanie dziury w całym
- brak szacunku

Mądry mąż będzie wiedział, kiedy decyzję trzeba powierzyć żonie, bo ona się lepiej na czymś zna, i na tym właśnie będzie polegało jego ostatnie słowo :)

Mądra żona jest jak przyjaciel - wie, że czasem trzeba powiedzieć "nie", albo powstrzymać męża przed popełnieniem głupstwa. Nie jest cały czas przytakiwaczem.

Zmieniły się też realia - dawniej większość kobiet nie była wykształcona i stąd się brały różnice w statusie społecznym, oraz przydział funkcji. Dziś rzeczywistość wymusza większe partnerstwo.

11 maja 2012: Przypowieści 13:18-25

13:18: Ubóstwo i hańba spada na tego, kto się wyłamuje z karności; lecz kto zważa na karcenie, ten jest czczony.
- bywają nadmierni ostrzegacze - zapewne nie o to chodzi
- nie można się w życiu ustrzec się wszystkiego - czasem konieczne jest doświadczenie czegoś na własnej skórze, jak Adam i Ewa
- niektóre angielskie przekłady mówią o dyscplinie - czyżby była tu też nuta dbania o swoją własną karność?
- leksykon mówi, że w tym słowie chodzi głównie o nauczanie dzieci przez rodziców oraz ludzi przez Boga
- na ile pierwsza część wersetu sprawdza się w dzisiejszym życiu? Zapewne ludzie z "marginesu społecznego" często tego doświadczają, a wśród ludzi z klasy średniej i wyższej może rzadziej? Każdy miewa w życiu pojedyncze przypadki.
- Bankructwo na skutek nierozsądnego użycia kart kredytowych (pomimo ostrzeżeń) może być przykładem ubóstwa i hańby

druga część wersetu:
- słowo "czczony" jest różnie oddane w różnych przekładach; ciekawe, czy chodzi o szacunek od ludzi, czy nagrodę od Boga?
- człowiek mądry, wyważony jest bardziej poważany - a mądrość bierze się ze słuchania nauki
- przykłady z Biblii - o synu marnotrawnym, który przeszedł przez hańbę i ubóstwo, ale wyciągnął wnioski z karcenia przez doświadczenie
- dwie części wersetu ogólnie są przeciwstawieniem człowieka mądrego i głupiego; jako księga dydaktyczna Przypowieści Salomona przedstawiają raczej świat czarno-biały, bez odcieni szarości

13:19: Spełnione życzenie jest miłe dla duszy, lecz unikanie złego jest ohydą dla głupców.
- czy te dwie części wersetu rzeczywiście się łączą?
- jeśli założymy, że werset porównuje mędrca i głupca, to mędrzec stara się unikać złego i spełnienie tego życzenia jest dla niego miłe;  przeciwieństwie do tego unikanie złego dla głupca jest bzdurne
- druga część wersetu jest dość mocna - to nie głupiec - łamaga, tylko głupiec, który wie, że zło istnieje i że można go unikać, ale on uznaje unikanie zła za coś, czego należy się wstydzić

13:20: Kto obcuje z mędrcami, mądrzeje, lecz kto się brata z głupcami, temu źle się wiedzie.
- gdzie znaleźć mędrca, z którym by można obcować?
- z braku mędrca... może przynajmniej trzeba się starać przebywać wśród ludzi, którzy również chcą zmądrzeć :)
- proces musi się zacząć od nas - jeśli głupiec będzie przebywał  towarzystwie mędrca, ale tej mądrości nie będzie poważał, nic mu to nie pomoże.
- po części można zdobywać mądrość korzystając ze źródeł pisanych czy słuchanych
- dzisiaj łatwiej spotkać się z wpływem głupoty, niż mądrości...
- w czasach Salomona może łatwiej było być mędrcem - bo ogólna ilość wiedzy oraz osób wykształconych była mniejsza?
- dzisiaj może trzeba podzielić mądrość na dziedziny, do każdej dziedziny szukać osobnego mędrca
- starsze osoby często mają w sobie mądrość wynikającą z doświadczenia, znają wartość różnych rzeczy - od nich można się uczyć oceniania, dokonywania wyboru.

Praktyczna lekcja:
- łatwiej jest przebywać w towarzystwie głupców, bo jest ich statystycznie więcej :) trudniej jest znaleźć towarzystwo mędrców
- głupcy często idą na łatwiznę - po tym można poznać, że się jest w ich towarzystwie

13:21: Grzeszników ściga nieszczęście, lecz nagrodą sprawiedliwych jest szczęście.
- rzadko jest tak, że w momencie popełniania grzechu od razu spada kara
- chodzi o bardziej długoterminową karę i nagrodę, nie natychmiastową opłatę

13:22: Dobry człowiek przekazuje dziedzictwo wnukom, lecz majątek grzesznika jest zachowany dla sprawiedliwego.
- dlaczego nie synom?
- wnuki - może chodzi o długowieczność? Długie życie było wtedy błogosławieństem
- druga część - jak w przypowieściach o ludziach, którzy nie umieli wykorzystać talentów i je stracili
- inne przeciwstawienie - dobry człowiek w nagrodę będzie miał możliwość zadysponowania swoim majątkiem i zostanie on  rodzinie, a grzesznikowi ten majątek zostanie w jakiś sposób odebrany

Jak to się może dziać w praktyce?
- odebranie skradzionego majątku, oddanie go pokrzywdzonym?
- przykład z Biblii - majątek Hamana przekazany Mordochajowi
- trudno nam znaleźć przypadki z dzisiejszego życia - nie ma oficjalnego, państwowego prawa, które mówiłoby "jesteś grzesznikiem, więc zabieramy ci majątek i damy komuś sprawiedliwemu".

13:23: Nowo zaorane pole ubogich daje żywności obficie, lecz i ta może zginąć wskutek bezprawia.
- można to zrozumieć zupełnie literalnie - że uprawa pola daje żywność, ale bezprawie może te plony zrabować
- mniej literalnie - jeśli coś sobie wypracujemy, to i tak może nam to być jakoś odebrane
- ubogi może dobrze uprawić pole, ale jeśli pójdzie drogą bezprawia, to straci te plony (bezprawie może być zewnętrzne i wewnętrzne)
- może każdy z nas jest ubogi, jeśli chodzi o mądrość, ale nawet my możemy coś mądrego na naszym życiowym poletku możemy zrobić; możemy się jednak natknąć na kogoś, kto nam to zagrabi.
- a może znów mamy porównanie bohatera pozytywnego (ubogiego, ale dobrego i pracowitego) z bezbożnym, który przez nierozwagę albo niedbałość traci plony

13:24: Kto żałuje swojej rózgi, nienawidzi swojego syna, lecz kto go kocha, karci go zawczasu. 
- stwierdzenie politycznie niepoprawne w dzisiejszych czasach :)
- jeżeli ci zależy na dziecku, włożysz wysiłek w ich wychowanie

13:25: Sprawiedliwy je do syta, lecz brzuch bezbożnych czuje niedostatek.
- czy tu rzeczywiście chodzi o ilość jedzenia? Może bezbożny nigdy nie jest nasycony tym, co ma
- albo bezbożni popadli w ubóstwo i hańbę i nie mają na to, żeby mieć do syta
- czyli mamy dwie myśli - w jednej chodzi o obiektywną ilość posiadanego jedzenia/dobra, a w drugiej - o percepcję tego, co się posiada. Sądząc po powyższych wersetach, chodzi raczej o to, że bezbożnemu się źle wiedzie.

5/4/2012: Przypowieści 13:15-17

15: Zdrowy rozsądek zapewnia życzliwość, lecz droga niewiernych prowadzi do zguby.
- różnica między mądrością a rozsądkiem? być może rozsądek to zastosowanie mądrości  praktyce? Człowiek rozsądny podejmuje na codzień dobre decyzje, ale niekoniecznie musi posiadać głęboką mądrość
- zdrowy rozsądek jest subiektywny - ludzie podobnie myślący podejdą do niego życzliwie; przykład jazda po pijanemu; do okazania rozsądku konieczna jest pewna wiedza, doświadczenie w danej dziedzinie.
- rozsądek to swego rodzaju wyważenie
- rozsądne podejście do innych ludzi zapewnia ich życzliwość - a poza tym obie strony mniej się denerwują
- werset prezentuje obserwację z rzeczywistości, stanowiącą jednocześnie lekcję dla szukającego mądrości

16: Roztropny robi wszystko rozważnie, lecz głupiec popisuje się głupotą.
- podobna zasada wcześniej w związku z mową - głupiec będzie dużo gadał i prezentował swoją głupotę ("rozpościerał głupotę" - Stary Przekład :), mądry/roztropny człowiek
- roztropność polega na szukaniu informacji - przyjaciele, biblioteka, internet + rozważenie za i przeciw
- dorada co do sposobu podejmowania decyzji - sprawdzanie opinii innych ludzi, żeby nie podejmować decyzji pochopnie
- głupota to podejmowanie decyzji, szczególnie widocznych publicznie i decyzji bardziej znaczących, pochopnie - w ten sposób, że widać jego głupotę; być może są to decyzje podejmowane pod publikę
- czasem ludzie postępują głupio, bo są zagubione, mają depresję itp - i jest to ich wołanie o pomoc; głupiec głupcowi nierówny
- głupcowi też się wydaje, że postępuje rozsądnie - czyni najlepiej, jak potrafi

17: Niegodziwy poseł sprowadza nieszczęście, lecz wierny posłaniec działa kojąco.
-chodzi zapewne o posła, który jest również negocjatorem, a nie posłańca, który jedynie przenosi list; w dzisiejszych czasach np. wysłańcy rządów
- na mniejszą skalę bywają posłowie-negocjatorzy w sporach między małżonkami, członkami rodziny, sąsiadami
- może być też posłaniec, który ma tylko przenieść wiadomość, ale wmiesza się do sprawy i coś popsuje
- przykład posłańców niegodziwych - szpiedzy, którzy przynieśli złe wiadomości z Ziemi Obiecanej
- prorocy byli posłańcami Bożymi i często wieści, które przynosili, nie były dobre - ale pomagały na dłuższą metę
- my jesteśmy może bardziej ambasadorami niż posłańcami - nie przynosimy jednej konkretnej wieści, tylko chcemy reprezentować jakąś ideę, zestaw zasad itp.

27 kwietnia 2012: Przypowieści 13:9-14

13:9: Światłość sprawiedliwych jaśnieje, lecz lampa bezbożnych gaśnie.
- może potomstwo - podobne wyrażenia są w Psalmach itp. (1 Król 11:36)
- pamięć o ludziach - z szacunkiem, wspominanie jako wzorce
- w oryginale jest użyte słowo związane z radością - to samo, którego używa się w wyrażeniu "Wesołych świąt"
- kiedy patrzymy na ludzi chodzących z Bogiem, mają w sobie światło
- przy sprawiedliwych użyte jest słowo światłość אוֹר, w większym sensie - jak wtedy, gdy Bóg stwarzał światłość; przy niesprawiedliwych chodzi bardziej o światło w sensie lampy czy świecy נִיר, czyli sztuczne/ograniczone

13:10: Zuchwałość wywołuje tylko zwady, lecz u tych, którzy przyjmują radę, jest mądrość.
- istnieje pogląd, że tylko zuchwali, nie idący z prądem są w stanie coś zmienić w społeczeństwie - ale chyba nie chodzi o to samo, o czym mówi ten werset
- zuchwałość ma tu sens dumy, pychy, nieuzasadnionego stawiania siebie na piedestale - taka osoba często będzie się kłócić o różne rzeczy, żeby udowodnić, że ma rację
- podobn werset Przyp 11:2

13:11: Łatwo zdobyty majątek maleje, lecz kto stopniowo gromadzi, pomnaża go.
- kto wydaje tyle, ile zarabia, dalej nic nie ma :)
- ludzie wygrywający na loterii często wydają całą sumę i znajdują się w sytuacji trudniejszej, niż przez wygraną; człowiek zarabiający lepiej zdaje sobie sprawę z tego, ile wysiłku to wymaga
- jest to raczej trend, niż absolutna reguła - wiele osób dziedziczących majątek potrafi go sensownie zainwestować
- porada dla wygrywających - rozpisać bogactwo na roczne transze, żeby nie wydać wszystkiego naraz :)
- w takiej sytuacji jest też wskazane otaczać się dobrymi doradcami

13:12: Przewlekłe oczekiwanie sprawia sercu ból, lecz życzenie spełnione jest drzewem życia.
- werset pozornie sprzeczny z poprzednim - ale może chodzi o to, że kiedy po tym długim wyczekiwaniu już się rzecz spełni, to radość jest jeszcze większa
- jeśli spełnione życzenie jest drzewem życia, to powinniśmy się starać spełniać marzenia ludzi

13:13: Kto gardzi słowem, ten ginie, lecz kto szanuje przykazania, temu będzie odpłacone.
- zawierając przymierze, Izrael poddał się podobnym warunkom

13:14: Nauka mędrca jest krynicą życia, dzięki niej unika się sideł śmierci.
- podobne myśli już były - że mądrość przedłuża życie, natomiast głupota/bezbożność prowadzi do śmierci

W jakim stopniu starszy zborowy powinien być mędrcem, znawcą życia udzielającym porad?
- lepiej może zapytać się kogoś o wielkim doświadczeniu, nawet jeśli nie zajmuje stanowiska starszego
- nauka mędrca niekoniecznie idzie w parze z umiejętnością rozsądzania - teoria a praktyka
- możliwe, że nauka zborowa skupia się bardziej na doktrynach, niż na tym, jak żyć

4/19/2012

Pytanie z poprzedniego spotkania: Co to znaczy, że nienawidzi się fałszywej mowy? Czy to tylko odczuwanie niechęci wobec takiego zjawiska, czy może mamy obowiązej reagować?

Co to jest fałszywa mowa? Czy reakcja może zależeć od jej kategorii?

- odłożymy na bok obmowę - bo to nie to samo, co kłamstwo
- przykład kłamstwa: klient/usługodawca - naciąganie; usprawiedliwianie się (spóźniłem się, bo utknąłem w korku); w celu uniknięcia przykrego następstwa; żeby wyglądać lepiej w oczach innych;  skłonność do przesadzania; ogólnie - kłamiemy, żeby wyglądać lepiej w oczach innych. Inna strona kłamstwa - zatajanie prawdy.

- jeśli ktoś kłamie, żeby zaszkodzić innej osobie, to sprawiedliwy powinien tego nienawidzić i reagować.
- na ile powinniśmy się wtrącać w sprawy innych, jeżeli dane kłamstwo nie dotyczy nas?
- kwestia prywatności - czasem ludzie wolą się nie wtrącać
- inne różnice w kategoriach - czy kłamstwo dotyczy nas, czy jest gdzieś obok: może jeśli ktoś nas obmawia i kłamie, to wybaczymy; ale jeśli słyszymy kłamstwa o kimś innym, to wypadałoby zareagować.
- analizowanie przykładów negatywnych (Judasz, Tomasz, nawet ap. Paweł) to nie obmowa, tylko szukanie lekcji

13:6: Sprawiedliwość strzeże tego, kto postępuje nienagannie, lecz grzech wiedzie bezbożnych do zguby.
- personifikacja?
- a może opis tego, jaki skutek przynosi dana cecha/postępowanie?

13:7: Niejeden udaje bogatego, choć nic nie ma, niejeden udaje ubogiego, choć ma wiele bogactw.
- są ludzie, którzy jak drzewa mają wiele liści na pokaz, ale nie przynoszą owoców - jak ci z pierwszej części wersetu
- część 2 - ktoś się nie chce afiszować z bogactwem, żeby nie robić przykrości innym albo dla bezpieczeństwa?
- część 1 - człowiek o bogactwach materialnych nie posiada czasem żadnych bogactw duchowych

Jaki jest cel tego wersetu? Czy Salomon zapisał to po prostu jako obserwację?
Co by było, gdyby bogaty i ubogi zamienili się miejscami?
Czy można o udawaniu myśleć pozytywnie? Czy raczej należy to uważać za kłamstwo/oszustwo?

13:8: Bogactwem musi niejeden okupić swoje życie, lecz ubogi nie słyszy żadnych pogróżek. 
- można zrozumieć literalnie - że jeśli ktoś ma więcej majętności, bo można mu więcej ukraść; prawdopodobnie statystycznie na ubogich rzadziej są napaści, bo nie ma im co zabrać
- interpretacja duchowa - w celu zdobycia życia wiecznego trzeba pozbyć się emocjonalnego przywiązania do bogactw.

04/12/2012: Przypowieści 13:1-6

13:1: Mądry syn lubi karność, lecz szyderca nie słucha karcenia. 
- mogłoby się wydawać, że karność dotyczy dzieci, ale z wersetu wynika, że i dorosłym jest potrzebna
- każdy ma swój "blind spot" - nie dostrzega pewnych rzeczy w swoim charakterze i dobrze jest, jeśli ktoś z miłością zwróci nam na to uwagę
- próby przychodzą na Kościół, żeby go wyszlifować
- karność - dyscyplina?
- charakter człowieka poznaje się po tym, co ten człowiek robi, kiedy nikt nie patrzy - czy ma w sobie karność, dyscyplinę, konsekwentnie trzyma się swoich zasad. To, jak postępujemy, nie jest po to, żeby nas ludzie podziwiali, tylko żeby Pan Bóg widział nasz charakter.
- Żyd 12:6 - kogo Pan miłuje, tego karze
- werset jest raczej o tym, jak my powinniśmy poddawać się dyscyplinie, a nie sami narzucać dyscyplinę innym
- trzeba znaleźć rozsądną równowagę między akceptowaniem krytyki, a asertywnością w przypadku napomnień, które skierowałyby nas w niewłaściwym kierunku.
- w nowym przekładzie nie ma mowy o ojcu, a w oryginale najwyraźniej jest
- trudno nam przyjąć napomnienie od kogoś, kto nie jest dla nas autorytetem

13:2: Z owocu swoich ust człowiek spożywa dobre, lecz pragnieniem niewiernych jest gwałt.
- podobny początek do 12:14

13:3: Kto strzeże swoich ust, zachowuje życie, kto zaś nie powściąga swoich warg, gotuje sobie zgubę.



13:4: Leniwy wiele pożąda, a jednak nic nie ma, lecz dusza pilnych jest obficie nasycona.
- czy pracowity ma mniejsze, bardziej realistyczne oczekiwania i dlatego jest łatwiej nasycić jego pragnienia?
- według definicji lenistwo to apatyczny stan ducha, pasywność
- nasycenie pochodzi z poczucia dokonania czegoś - pracowici z tego korzystają; leń takiego poczucia nie ma i popada w coraz większą apatię

Z czego bierze się lenistwo?
- wychowanie - jeśli rodzice nie dają dobrego przykładu
- są ludzie, którzy chodzą do pracy i w domu też coś robią, ale to wszystko dzieje się w minimalnym stopniu i tak naprawdę człowiek jest leniem, nic nie daje od siebie
- są ludzie z natury twórczy, którzy nigdy się ni nudzą, ciągle dążą do czegoś nowego, nad czymś pracują

Lekarstwo na lenistwo?
- "topór nad głową" z zewnątrz - np. zapisanie się na jakiś kurs
- przebywanie w odpowiednim towarzystwie, motywującym słowami i przykładem
- dołączenie się do grupy, w której dostaje się swoją działkę i obecność innych wymusza pracę

Czy jest możliwe przejście z obozu leniwych do obozu pracusiów?
- na pewno jest jakiś wpływ wychowania
- pilność oznacza wykonanie danej pracy w terminie, nawet jeśli się danego zajęcia nie lubi - taką cechę też się raczej wynosi z dzieciństwa
- potrzebna jest wiara w siebie
- trzeba sobie zdać sprawę, że się jest leniem i dopiero wtedy można podjąć kroki przeciwdziałające; podobnie ma się rzecz z innymi negatywnymi cechami nowego stworzenia
- należy nie żałować pochwał dla innych
- różnice w osobowościach - introwertykowi wystarczy osobista świadomość, że coś zostało wykonane;
- Mat 6:2 - o odbieraniu pochwał w życiu doczesnym

13:5: Sprawiedliwy nienawidzi fałszywej mowy, lecz bezbożny postępuje haniebnie i bezwstydnie.

13:6: Sprawiedliwość strzeże tego, kto postępuje nienagannie, lecz grzech wiedzie bezbożnych do zguby.

PYTANIE: Co to znaczy, że nienawidzi się fałszywej mowy? Czy to tylko odczuwanie niechęci wobec takiego zjawiska, czy może mamy obowiązej reagować?
-

3/29/2012: Przypowieści 12:22-28

12:22: Ohydą dla Pana są wargi kłamliwe, lecz ci, którzy mówią prawdę, podobają mu się. 
- kwestia wychodzenia z Egiptu - czy Mojżesz skłamał faraonowi, że Izraelici wrócą po złożeniu ofiar? Wygląda na to, że faraon wiedział, że nie wrócą. Podobnie można się zastanawiać nad pożyczeniem naczyń od sąsiadów.
- trudne sytuacje, kiedy nie wiadomo, czy powiedzieć całą prawdę - że ktoś jest chory itp.
- jeśli sumienie podpowiada nam, że wygodniej byłoby skłamać, to zapewne nie jest to dobra wskazówka

12:23: Człowiek roztropny ukrywa swoją wiedzę, lecz serce głupców rozgłasza głupstwo.
- hebrajskie słowo - niekoniecznie ukrywanie czy tajenie, tylko przykrywanie, jak Rebeka zakryła twarz zasłoną.
- czy mamy przykłady w Biblii, kiedy ktoś zataił swoją mądrość? Mojżesz - skromny pomimo wykształcenia i wyznaczenia przez Pana?

12:24: Ręka pracowitych będzie rządziła, lecz ręka gnuśnych musi odrabiać pańszczyznę.
- nasze zrozumienie pańszczyzny jest z powodów historycznych inne :)
- leń najwyraźniej sam wprowadza się w biedę - ale takie mogły być warunki w Starym Testamencie, w dzisiejszych czasach ludzie leniwi i oszukujący dostają czasem rozmaite zapomogi

12:25: Zmartwienie w sercu człowieka przygnębia go, lecz słowo dobre znowu go rozwesela.
- czy chodzi o chwilową sytuację, czy o głębsze zmartwienia?
- nasze własne nastawienie - czy drobne zmartwienia nas przygniatają, czy może nawet większe nie są w stanie nas pokonać?
- dobre słowo - musimy wykorzystywać okazje, kiedy można kogoś wspomóc dobrym słowem
- zmartwienie może pochodzić z różnych kierunków, a dobre słowo - od nas
- jeśli jesteśmy przygnębieni, to powinniśmy szukać kogoś, kto powie nam dobre słowo
- my sami nie powinniśmy być  źródłem zmartwień dla innych ludzi :)

12:26: Sprawiedliwy ma się lepiej, niż inny, lecz droga bezbożnych wiedzie ich na manowce.
- poczucie wewnętrznego szczęścia wynikające z postępowania zgodnie ze swoim sumieniem - w przeciwieństwie do tego, że ktoś ma szczęście, albo szczęścia polegającego na sprawach materialnych
- bezbożni - czyli idący drogą bez Boga, niesprawiedliwi
- są proroctwa mówiące jednak o tym, że będą czasy, kiedy bezbożni będą mieli się dobrze

12:27: Gnuśny nie upoluje swej zwierzyny, lecz pracowity wiele się wzbogaca.
- podobny werset do 24

12:28: Na ścieżce sprawiedliwości jest życie, lecz droga odstępstwa wiedzie do śmierci.
- różnice w tłumaczeniach - w pozostałych wersjach nie ma kontrastu, tylko podkreślenie, że na ścieżce sprawiedliwości nie ma śmierci.
- jak to się ma do ówczesnych żydowskich wierzeń o nieśmiertelności/tym, co dzieje się po śmierci?
Jewish Encyclopedia on immortality
- Czy Salomon wypowiada się tu proroczo? Czy zostało mu coś takiego objawione?
- może Salomon pisze abstrakcyjnie o ścieżce sprawiedliwości (wyznaczonej przez zakon), po której ludzie czasem idą, ale częściej niestety z niej schodzą? I dlatego uzyskanie życia w ten sposób jest jedynie teoretyczne.
-

3/22/2012: Przypowieści 12:19 - 21

12:19: Mowa szczera trwa wiecznie, lecz fałszywa tylko chwilę.
-podobne do wcześniejszych wersetów w tym rozdziale - o korzeniu sprawiedliwych i umocnieniu tych, którzy dobrze postępują
- mowa szczera jest trwała - slowa prawdy przejdą wszelkie próby, fałsz jest objawiany, może być uważany za prawdę tylko przez krótki czas
- kłamstwo ma krótkie nogi :)

12:20: Podstęp jest w sercu tych, którzy knują zło; lecz radość mają ci, którzy doradzają pokój.
- knucie zła/myślenie złego - być może podejrzliwość wobec innych jest takim właśnie stanem serca, nie dającym radości
- ludzie starający się zastawić na innych pułapki
- jeśli się będziemy obracać w środowisku ludzi o takim nastawieniu, to możemy również nabyć podobnego nastroju

Mat 5:9 - błogosławieni pokój czyniący...
Rzym 12:18 - na ile to możliwe, ze wszystkimi pokój miejcie

- jednostka, która rezygnuje z własnego dobra/zdania i dąży do tego, żeby obie strony w sporze skorzystały
- trudniejsza postawa, niż przyłączenie się do jednej ze stron

12:21: Sprawiedliwego nie spotka żadne zło, lecz bezbożni mają pełno kłopotów.
- zagadka: przecież nawet Pana Jezusa, który był doskonale sprawiedliwy, spotykało zło i niesprawiedliwość? W dzisiejszych czasach różnie bywa... Może chodzi o to, że bez wiedzy Boga nic złego się nie stanie?
- zło a doświadczenia - Pan Bóg nad nami czuwa, dopuszcza pewne doświadczenia dla naszego dobra
- wszystkie rzeczy pomagają ku dobremu tym, którzy idą za Jezusem
- może sprawa zależy od spojrzenia na to, co się dzieje: chorobę można odebrać jako wielkie nieszczęście, albo doświadczenie, z którego mamy się czegoś nauczyć; wtedy naprawdę nie spotyka nas nic złego
- sprawiedliwy człowiek ma czyste sumienie; niesprawiedliwy zawsze ogląda się za siebie, bo ma coś na sumieniu

Mt 10:28 - nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało, ale duszy zatracić nie mogą

2/18/2012: Przypowieści 12:10-18

12:10: Sprawiedliwy dba o życie swojego bydła, lecz serce bezbożnych jest okrutne.
- sprawiedliwy w sensie prawy - co zawiera również miłosierdzie
- człowiek dobrze traktujący zwierzęta będzie również dobrze traktował ludzi
- bogobojnego człowieka można poznać po stosunku do wszystkich innych istot

12:11: Kto uprawia swoją rolę, ma dosyć chleba; lecz kto się ugania za marnościami, jest nierozumny.
- ktokolwiek pracuje, będzie zbierał pożytek - nie chodzi tylko o literalne pole, ale wykonywanie swojej pracy
- drobne różnice w tłumaczeniu drugiej części - marność, próżnujący, ułudy, vain persons
- konkret a złudność
- wytrwałość a ulotność, słomiany zapał
- ułuda w naszym środowisku? nadmierne przywiązanie do dat? do dzieł pastora?
- ułudę każdy tworzy sobie sam

12:12: Pragnieniem grzesznika jest gonitwa za złem, lecz sprawiedliwi tkwią korzeniami w mocnym gruncie. 
- wątpliwości tłumaczeniowo-intepretacyjne: PL podkreśla wartość korzenia, umocnienia się, co samo w sobie może być owocem; ANG (i Rashi) wspominają raczej o korzeniu przynoszącym owoce
- wkorzenianie się to praktyka życia codziennego - zastosowanie wyuczonej sprawiedliwości

12:13:
- słowa doprowadzają do upadku, a sprawiedliwość/pobożność pomaga wyjść z opresji

12:14:
- kontynuacja uwag o słowach
- mówienie bez praktyki nie ma znaczenia
- nie chodzi o wiele słów, tylko o ich rozumność
- najprawdopodobniej dobre słowa kierowane do innych wrócą do wypowiadającego jako dobro od innych
- wzmianka o rękach - trzeba uważać i na słowa, i na czyny
- werset-anomalia, bo we wszystkich otaczających wersetach jest kontrast dobra i zła, a tutaj mamy 2x dobro;

12:15:
- mądrość polega na akceptowaniu rady, krytyki
- podobnie jest z wiarą - można powiedzieć, że wszystko już wiemy i droga jest prosta, albo - paradoksalnie - zostawiać sobie miejsce na wątpliwości/zadawanie pytań
- kwestia wierzenia, jeśli się należy do grupy: łatwiej jest stać na grupowym fundamencie

12:16:
- roztropny nie zważa na obelgi - wątpliwości tłumaczeniowe
- lepiej jest być opanowanym człowiekiem, nie reagować złością na krytykę
- prawdopodobnie werset dotyczy bardziej sytuacji publicznych, nie domowych

12:17:
- nie każdą prawdę trzeba mówić głośno :)
- is it true, is it kind, is it necessary?
- jeden z komentarzy mówi, że pierwsza część również dotyczy dawania świadectwa w sądzie, skontrastowanego z fałszywym świadkiem w drugiej części

12:18:
- kontynuacja rozważań o mocy języka

Next time - 19.

2/9/2012: Przypowieści 12:1-9

12:1: Kto miłuje karność, miłuje madrość; a kto nienawidzi karcenia, jest głupi.
- Czy lubimy karność? dyscyplinę? chyba z natury nie lubimy napominania?
- w różnych przekładach mamy różne odcienie tego słowa - nauczanie, napomnienie, dyscyplina, karność
- może ten werset opisuje stan człowieka, który zmienił swoje podejście do życia i chce robić wszystko, co możliwe, żeby się udoskonalać - i w takiej sytuacji przyjmie każde napomnienie?
- zwrócenie komuś uwagi jest często objawem tego, że napominającemu zależy na danej osobie

12:12: Dobry człowiek zyskuje łaskę u Pana, lecz Pan potępia człowieka, który knuje zło.
- bardzo ogólny werset

12:3: Przez niegodziwość nie stanie człowiek na mocnym gruncie, lecz korzeń sprawiedliwych nie poruszy się. 
- pytanie, co jest wcześniej - czy stanie na mocnym gruncie jest przyczyną, podstawą - czy skutkiem mądrości
- korzeń jest niewidoczny - podobnie dzieje się ludziom, którzy chcą postępować sprawiedliwie

12:4: Dzielna żona jest koroną swojego męża, lecz ta, która go hańbi, jest jak próchnica jego kości.
- sposoby przynoszenia hańby - zdrada, obmowa? jakieś publiczne zachowanie
- hańba zależy od uwarunkowań kulturowych - w niektórych krajach np. niezbyt skromny ubiór czy żona idąca przed mężem to już powód do hańby
- werset nie mówi o stanie przeciętnym, letnim - nie wystarczy nie przynosić hańby, trzeba być koroną
- wygląda na to, że słowo w oryginale ma związek z armią, z walką

12:5: Sprawiedliwi myślą o tym, co prawe, lecz rady bezbożnych są zwodnicze.
- werset prosty i oczywisty

12:6: Słowa bezbożnych są czyhaniem na krew, lecz usta prawych są dla nich ratunkiem.
- do kogo odnosi się zaimek w drugiej części - kogo wybawiają słowa sprawiedliwych? Chyba ich samych? Bo w rzeczywistości potrafiłyby wybawić i innych.
- BT - słowa bezbożnych czyhają na cichych - trudno powiedzieć, skąd taka różnica w przekładach

12:7: Bezbożni zostają powaleni i nie ma ich, lecz dom sprawiedliwych ostoi się.
- jeśli ktoś jest sprawiedliwy, to nie tylko on otrzymuje nagrodę, lecz również jego bliscy

12:8: Chwali się człowieka według jego roztropności, lecz gardzi się tym, kto jest przewrotnego serca.
- roztropność - ostrożność, zastosowanie mądrości w praktyce, przewidywanie konsekwencji danego postępowania
- roztropność potrzebna jest przy podejmowaniu decyzji, przynosi dobre owoce długofalowo - niekoniecznie będzie widać rezultaty od razu
- roztropność nie jest być może zbyt modna w dzisiejszych czasach
- przewrotne serce/dwulicowość prędzej czy później wychodzi na jaw
- gardzi się być może dzisiaj bardziej na podstawie wyglądu zewnętrznego, a niekoniecznie cech charakteru

12:9: Lepiej być skromnym i pracować na siebie, niż udawać wielkiego i nie mieć na chleb.
- w każdym społeczeństwie są osoby, które żyją ponad stan, albo na koszt kogoś innego
- inny aspekt - praca nie hańbi, lepiej jest samemu na siebie zarabiać i mieć pieniądze, niż udawać, że się jest na tyle bogatym, że nie trzeba pracować - a w rzeczywistości nie mieć co jeść.

2/2/2012: Przypowieści 11:30-31

11:30: Owocem sprawiedliwości jest drzewo życia, lecz bezprawie pozbawia życia.
- rozbieżności w tłumaczeniu pomiędzy BW a innymi przekładami - BW jest bliższa Septuaginty, pozostałe są bliższe KJV.
- odwrotna kolejność w pierwszej części - z owoc przynosi drzewo, a nie drzewo przynosi owoc
- symbolika drzewa życia - być może jest to odniesienie do drzewa w raju
- według wikipedii jest to symbol popularny w wielu kulturach - również w żydowskiej
- inne wersety w przypowieściach wspominające o drzewie życia - jest nim mądrość (3:18) i łagodny język (15:4); pojawia się również w Proroctwie Ezechiela jako drzewo leczące

11:31: Jeżeli sprawiedliwy odbiera na ziemi swoją zapłatę, tym bardziej bezbożny i grzesznik.
- w innych wersetach w Przypowieściach jest mowa o innych nagrodach dla sprawiedliwych, np. błogosławieństwo, bogactwo
- 1 Piotra 4:18 - okazuje się, że chociaż nasze przekłady są inne (porównując Przyp i Piotra), to jeśli się popatrzy na Septuagintę, to okazuje się, że Piotr po prostu ten werset zacytował!

01/26/2012: Przypowieści 11:26-29

11:26: Kto chowa zboże, tego ludzie przeklinają, lecz błogosławieństwo spoczywa na głowie tego, kto je sprzedaje.
- może się historycznie odnosić do władców, mających panowanie nad zapasami żywności (np. czasy rewolucji francuskiej)
- w dzisiejszych czasach może chodzić o sztuczne windowanie cen czy inne nieetyczne postępowanie, szczególnie w sytuacji wojny, klęski żywiołowej, biedy itp.
- jeden z komentarzy mówi, że druga część wersetu w domyśle odnosi się do sprzedawania za sprawiedliwą cenę
- czy w naszej pracy nie przykładamy się do "chowania zboża" w jakiś sposób?
- inny aspekt - jeśli ktoś wie, że popełniane jest przestępstwo, a nie reaguje i nie przekazuje informacji odpowiednim organom, to będzie pociągnięty do odpowiedzialności

11:27: Kto pilnie szuka dobrego, szuka łaski Bożej, lecz kto dąży do złego, na tego ono spada.
- wątpliwości tłumaczeniowe - szukanie łaski a otrzymywanie łaski; "Bożej" nie ma w niektórych przekładach
- dwie strony - szukam dobra, które mogę czynić, albo szukam dobra w innych, w otoczeniu
- "kto może dobrze czynić, a nie czynić, ma grzech" - cytat z listu Jakuba
- czynienie dobra oznacza skupianie się na innych
- "odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom" - podobnie jeśli my szukamy dobra w innych, to i Pan znajdzie dobro w nas
- patrzymy na innych przez pryzmat własnego nastawienia - jeśli sami nie mamy czystego sumienia, to będziemy węszyć podstęp u innych
- kto pod kim dołki kopie... - Psalm 7:16, 17
- jeśli się dąży do czynienia innym źle, to człowiek psuje sobie charakter i nawet jeśli nie spadnie na niego kara od razu, to będzie musiał odbyć sąd w przyszłości


11:28: Kto ufa swemu bogactwu, ten upadnie, lecz sprawiedliwi rozwijają się jak liść zielony.
Co to znaczy ufać swojemu bogactwu?
- koncentrowanie się na majątku, kwestia priorytetów
- przekonanie, że pieniądze rozwiążą wszystkie problemy w życiu - bo wszystko ma swoją cenę
- brak zastanowienia nad stworzeniem/pochodzeniem świata i przyszłością po śmierci; podejście, według którego Bóg nie jest potrzebny, ani sfera duchowa; życie "tu i teraz"
- "gromadźcie sobie skarby w niebie"
- czy czujemy, że rozwijamy się "jak liście zielone"?


11:29: Kto w swoim domu sieje zamieszanie, dziedziczy wiatr; a głupi staje się niewolnikiem mądrego.
- sianie zamieszania we własnej rodzinie czy we własnym zborze - są osoby, które ze względu na swój charakter są przyczyną nieporozumień
- zachowania prowadzące do zamieszania: obmowa, zbyt szybkie reagowanie,
- "niech słońce nie zachodzi na rozgniewanie wasze" - dobra rada rodzinna
- bezużyteczność wiatru: rozrzuca rzeczy w pokoju, zostawia bałagan; nasze podejście powinno być przeciwne - porządkowanie, ustawianie, dążenie do dobra.
- druga część wersetu - czy głupim jest ten, kto sieje zamieszanie?


11:30: Owocem sprawiedliwości jest drzewo życia, lecz bezprawie pozbawia życia.


11:31: Jeżeli sprawiedliwy odbiera na ziemi swoją zapłatę, tym bardziej bezbożny i grzesznik.

1/19/2012: Przypowieści 11:18-26

11:18: Bezbożny zdobywa złudne wynagrodzenie, lecz ten, kto sieje sprawiedliwość, ma pewną zapłatę.
- oba człony mówią o zapłacie
- zapłata bezbożnego jest złudna - wydaje mu się, że zdobywa coś wartościowego, ale jednak wartości tam nie ma - albo mu to przepadnie, albo samo w sobie nie ma wartości
- Oz 10:12, Gal 6:18 - wersety o sianiu
- przeciwstawienie zysku doczesnego i wiecznego - chrześcijańska interpretacja tego wersetu
- Mal 3:18 - różnica między sprawiedliwym i bezbożnym polega na służeniu Bogu bądź nie
- Psalm 1 - szczęśliwy mąż, który nie idzie za radą bezbożnych; bezbożni są jak plewa, którą wiatr roznosi; ich droga wiedzie donikąd.
- inne wersety o bogactwie bez wartości - Przyp 10:2 i 23:2-3
- nauka dla nas: co należałoby do koniecznej pracy duchowej, codziennej, żebyśmy sobie składali duchową emeryturę;

11:19: Kto trwa mocno w sprawiedliwości, żyć będzie; lecz kto ugania się za złem, umrze.
- uleganie złym wpływom i pokusom może całkiem literalnie prowadzić do skrócenia życia
- z perspektywy Zakonu - dążenie do sprawiedliwości dawało błogosławieństwo Boże; za niektóre przestępstwa groziła śmierć przez ukamienowanie
- sprawiedliwy człowiek stara się ukształtować otoczenie tak, aby również sprzyjało życiu
- sprawiedliwy upada, ale potem się podnosi - ku życiu

11:20: Ohydą dla Pana są ludzie przewrotnego serca, lecz podobają mu się ci, którzy postępują nienagannie.
- nienaganność nie jest możliwa w 100%
- ogólna zasada Pana Boga

11:21: To rzecz pewna, że zły nie ujdzie kary, lecz potomstwo sprawiedliwych zostanie wybawione.
- ciekawe przeciwstawienie - nie jeden na jeden, tylko jeden i grupa
- zdaje się, że Pan Bóg obiecał Abrahamowi, że będzie

11:22: Złoty kolczyk na ryju świni to to samo, co piękna niewiasta bez obyczajności.
- piękna kobieta jest jak piękny kolczyk, ale może być nieczysta jak brudna świnia
- czy chodzi tu o głupotę, czy o nieobyczajność? Pierwsze od razu widać, drugie można ukryć...
- trudno nam zdefiniować wadę, jaką ma kobieta - czy chodzi o obyczajność/moralność, czy o umiejętność życia w społeczeństwie, czy o inteligencję (różne aspekty - analityczna, społeczna itd.) - prawdopodobnie chodzi o kogoś, kto nie chce się zmienić, pracować nad sobą

11:23: Pragnieniem sprawiedliwości jest tylko dobro, nadzieja niesprawiedliwych prowadzi do gniewu.
- działanie niesprawiedliwych często wiąże się z krzywdą i gniewem innych ludzi
- jeden z komentarzy mówi, że chodzi o gniew Boży
- może chodzi o bezinteresowną zawiść, nienawiść?
- Lekcja dla nas - starajmy się nie wywoływać gniewu u innych, bo możemy w oczach Bożych zasłużyć na naganę

11:24-25: Jeden daje hojnie, lecz jeszcze więcej zyskuje; inny nadmiernie skąpi i zdaje się tylko uboższy. Kto jest dobroczynny, będzie wzbogacony, a kto innych pokrzepia, sam będzie pokrzepiony.
- czasem bywa tak literalnie - że jeśli zaplanujemy jakiś dobry uczynek, to całkiem przypadkowo zyskujemy
- przykładowa historia - Eliasz u wdowy w Sarepcie, której nie kończyła się oliwa i mąka
- wygląda na to, że mamy tu szarą strefę - trudno jest określić na przykład, co jest nadmiernym skąpieniem; czy chodzi o wielkie oszczędzanie, czy niechęć do dzielenia się z innymi; może chodzi o mądre zainteresowanie potrzebami innych
- ważne jest zachowanie równowagi w rozdawaniu i oszczędzaniu
- trudno jest generalizować, bo każda sytuacja jest inna
- chodzi zapewne również o uczynki nie związane z pieniędzmi
- nawiązanie do Zakonu - były prawa nakazujące zostawianie kłosów przez żeńców itp.
- ogólny sens dla nas - udzielajcie innym z tego, co macie, bo za to Pan Bóg nagradza; jest to jednocześnie test zaufania do Pana Boga, czy potrafimy wierzyć, że Pan zapewni wystarczającą ilość dóbr dla nas samych.

1/12/12: Przypowieści 11:16-17

11:16: Kobieta miła zbiera zaszczyty, ta zaś, któa nienawidzi uczciwości, jest ostoją hańby. Leniwi nie mają zasobów, lecz pracowici zdobywają bogactwa.
Znaczne różnice w tłumaczeniach: Polskie przekłady - BT i BG - są krótkie, mówią o kobiecie i o zdobywającym bogactwa człowieku. BW jest o wiele dłuższa, zawiera dwa przeciwieństwa - jedno odnosi się do dwóch kobiet, drugie do dwóch mężów.
Septuaginta mówi o tym, że wytworna kobieta przynosi chwałę mężowi. Rotherham o mężu nie wspomina.
- można powiedzieć, że są tu dwa rodzaje sukcesu, osobny dla kobiet i mężczyzn
- w dawnych czasach rzeczywiście tak było, że mężczyzna dochodził do sukcesu na drodze militarnej, zdobywał bogactwa; kobieta zaś musiała być "kobieca". Dziś mamy inne realia.
- uroda otwiera kobiecie drzwi - a co potem zrobi, to już zależy od niej. Mężczyzna zdobywa sukces poprzez ryzyko - i taka prawda dalej obowiązuje.
- różne określenia w różnych przekładach sprowadzają się jednak do tego, że kobieta powinna mieć "klasę" :)

Jakie są aspekty bycia kobietą z klasą? Czy jest to wrodzone, czy nabyte?
- są osoby z urodzenia przystępne, miłe i widać to na twarzy
- sposób ubierania się, makijaż - dostosowany do okazji
- sposób wyrażania się
- umiejętność prowadzenia rozmowy
- mądrość życiowa
- klasa jest oparta na stałych cechach człowieka, nie na udawaniu

Droga do bogactwa:
- zależnie od przekładu, należy być pracowitym, odważnym lub mocarzem

11:17: Mąż dobry samemu sobie czyni dobrze, lecz mąż okrutny kaleczy własne ciało.


Człowiek "dobry":
- czynienie innym dobrze często do nas wraca
- może chodzić o przyszły sąd
- "karma" :)
- słowo przetłumaczone na "dobry" najwyraźniej wiąże się w oryginale z miłosierdziem, czyli mamy przeciwstawienie człowieka miłosiernego i okrutnego, co wskazuje na odnoszenie się do bliźnich - a to w jakiś sposób ma oddziaływać i na nas.
- czynienie innym dobrze daje satysfakcję --> czynienie dobrze własnej duszy
- czynienie źle często powoduje zgryzotę samego czyniciela - choć jest i wiele osób, którym zupełnie na tym nie zależy

Jak zastosować tę zasadę w zborze?
- wspólna praca, pomoc wiąże - idealne byłyby takie relacje z każdym ze zborowników
- zależy od wielkości zboru - w większym zborze tworzą się kliki
- ten werset mówi chyba jednak bardziej o kontaktach jeden na jeden

1/5/2012: Przypowieści 11:7-15

11:7: Gdy umiera człowiek bezbożny, to kończy się wszelka nadzieja; a oczekiwanie niegodziwych nie spełnia się.
- ludzie nie wierzący w Boga nie mają żadnej nadziei sięgającej poza śmierć
- 10:28 - podobny werset o bezbożnych i końcu nadziei
- różnice w tłumaczeniach - niegodziwi, stroskani (x. Wujek), mocarze, przewrotni
- oczekiwanie stroskanych - to, o co troszczą się ludzie, ziemskie sprawy, doczesne dobra
- Psalm 1 - podobni ludzie, jak w tym wersecie i ich marny koniec
- bezbożni mają zwykle nadzieję, że jakoś skorzystają na swoim niesprawiedliwym działaniu
- kim jest bezbożny? Czy prowadzi w miarę prawe życie, ale bez związku z religią? Czy może świadomie/celowo czyni nieprawość? I jak się wobec tych dwóch grup ma nadzieja na życie po śmierci?
- Psalm 84:11 - wolę stać na progu domu Bożego, niż mieszkać w namiotach bezbożnych.

11:8: Sprawiedliwy zostaje wyratowany z niedoli, a na jego miejsce przychodzi bezbożny.
- sprawiedliwemu dzieje się lepiej, a za to niedola spada na bezbożnego.

11:9: Niecny ustami niszczy swojego bliźniego, lecz przez roztropność zostają wybawieni sprawiedliwi.
- nie do końca przeciwieństwo - może dwie strony tej samej historii, w której niecny atakuje sprawiedliwego, a ten dzięki swojej roztropności potrafi wybrnąć
- BT - niecny CHCE zniszczyć; może jest to dokładniejsze tłumaczenie, bardziej sensowne, niż założenie, że niecny niszczy (tzn. udaje się mu zniszczyć) sprawiedliwego
- Przyp 18:21 - śmierć i życie są w mocy języka


11:10: Gdy sprawiedliwym dobrze się powodzi, miasto się raduje; a gdy giną nieprawi, panuje wesele.
- trochę dziwny werset - o zbiorowej radości; dziś chyba się tak nie dzieje
- dzisiejszy przykład zbiorowej radości - kiedy sportowiec reprezentant kraju albo miasta wygrywa zawody
- być może w czasach bibijnych taka radość miała miejsce podczas wojen
- werset zakłada, że miasto składa się ze sprawiedliwych - bo tylko tacy będą się cieszyć szczerze z powodzenia innego sprawiedliwego i upadku niesprawiedliwego
- jeśli my jesteśmy członkami miasta - np. zboru - to powinniśmy się cieszyć z powodzenia bliźnich i to będzie wskaźnikiem, że nasz charakter ma się dobrze

11:11: Dzięki błogosławieństwu prawych podnosi się miasto, lecz usta bezbożnych burzą je.
- jak Sodoma i Gomora

11:12: Człowiek nierozumny gardzi swoim bliźnim, lecz mąż roztropny milczy.
- z wcześniejszych wersetów wiemy, że nierozumni są również gadatliwy; inaczej ten werset nie byłby właściwie przeciwstawieniem
- głupi, jeśli nie rozumie, gotów jest wzgardzić bliźnim; roztropny w takiej samej sytuacji milczy, słucha i stara się zrozumieć

11:13: Kto chodzi jak oszczerca, zdradza tajemnice; lecz człowiek godny zaufania dochowuje tajemnicy.
- w przyjacielskich układach rozumie się bez umawiania, czego nie należy powtarzać, a co można podać do wiadomości publicznej
- pierwsza część wersetu mówi o nieuczciwości w przyjaźni

11:14: Gdy nie ma umiejętnego kierownictwa, naród upada; lecz gdzie jest wielu doradców, tam jest bezpieczeństwo.
- w czasach Dawida najważniejszym doradcą był Achitofel. Za czasów Salomona doradców było zbyt wielu i posłuchanie niekorzystnego doradcy spowodowało rozerwanie państwa.
- inny przykład - 70 sędziów za czasów Mojżesza
- naród musi być kierowany przez zgraną grupę mądrych ludzi

11:15: Kto ręczy za obcego, bardzo sobie szkodzi; lecz bezpieczny jest ten, kto unika poręki :)
- pytanie, czy jakiekolwiek poręczanie jest niebezpieczne, czy tylko w przypadku obcych?
- nawet jeśli nasz przyjaciel ma najlepsze intencje spłacenia długu, a sytuacja życiowa mu to uniemożliwi, i tak będziemy w pułapce
- poręczenie chyba jest bardziej za kogoś, niż za coś
- przy poręczeniu trzeba wiedzieć dokładnie, o jaką kwotę chodzi - jeśli spłacenie nie byłoby dla nas kłopotem, to nie ma sprawy
- rozdział 6 - podobne zalecenia